Milyonlarca kişinin hayali refah bir emeklilik hayatıdır ve buna bir an önce kavuşmak ister. SGK-SSK'dan yüzleri güldürecek erken emeklilik detayı geldi ve milyonlarca kişi ayrıntıları araştırmaya başladı. Şartları tamamlayanlar için erken emeklilik mümkün, böylece beklemenize gerek kalmadan istenilen hayat kavuşmak mümkün. En önemli şartlardan biri 1999 yılı öncesinde sigorta başlangıcının olması, ayrıca 3600 gün, 4500 gün ve borçlanma ile de bu hakkı elde ediliyor. İşte erken emeklilik ile ilgili tüm şartlar
Çalışanların emeklilik dönemleri yaş, prim günü ve sigortalı olma tarihine göre hesaplanıyor.
9 Eylül 1999 yılından önce 4a, 4b, 4c kategorilerinde çalışanlar, 15 senelik hizmet zamanını ve 3600 prim gününü tamamlayarak erken emekli olma hakkı kazanıyor.
Çalışma hayatına giren pek çok insanın hayali emekli olmak. Hayatının belli bir döneminde sigortalı olarak işe girenlerin ne zaman emekli olacağı sigorta başlangıç tarihi, yaş ve prim günü gibi etkenlere bağlı olarak hesaplanıyor. Ülkemizde erkeklerde en erken emeklilik yaşı 60 olarak ifade edilirken, kadınlarda 58 yaş şartı uygulanıyor.
1999 ÖNCESİ SİGORTASI OLANLARA ERKEN EMEKLİLİK HAKKI
Buna karşın, 1999 yılından önce sigortalı olarak işe girenler, 15 senelik hizmet zamanını ve 3600 prim gününü tamamlamaları halinde erken emekli olma hakkı kazanabiliyor. Bunun için emekli olmak isteyen kişinin bahsi geçen tarihten önce rastgele bir sigorta koluna kayıtlı olması yeterli olacak.
55 YAŞINDA EMEKLİ OLMA HAKKI DOĞUYOR
4a, 4b, ya da 4c, kapsamında 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortası başlayan kişiler, erken emekli olabilecek. Bu kural kadın ve erkek çalışanlar arasında değişiklik gösterebiliyor. Sadece cinsiyet değil, sigorta başlangıç tarihi de emeklilik yaşında değişikliğe neden olabiliyor. 9 Eylül 1999 tarihi ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında bahsi geçen koşulların sağlanması halinde kadın emeklilik yaşı 54 erkeklerde ise 55 yaş olarak ifade ediliyor.
HESAPLAMADA ÜÇ ŞART
Özellikle staj ve çıraklık sigortalarının sayılması noktasında çalışma başlatılması bu konudaki merakları da artırdı. Bu noktada mevzuata baktığımızda 18 yaş altında yapılan sigortalarda farklı uygulamalar görüyoruz. Öncelikle yaşı kaç olursa olsun çalıştırılan herkese sigorta yapma zorunluluğu bulunuyor. Dolasıyla zamanında 18 yaş altında çalıştırılan ve uzun vadeli sigorta kollarından primleri ödenim fiili hizmeti de olan gençlerin bu çalışmaları boşa gitmiyor. Faruk Erdem'in yazısına göre, 18 yaş altında yapılan sigorta geçerli ve ilk tarih işe başlangıç tarihi sayılıyor, primler de emeklilik hesaplamasında kullanılıyor. Burada 18 yaşın önemli olduğu bir kriter ise yıl şartı.
18 yaş altında yapılan sigorta geçerli ve primler de hesaplamaya dahil ediliyor ancak emeklilik tarihi hesaplanırken üç şarta bakılıyor. Prim, yaş ve yıl. Burada yıl şartına bakılırken 18 yaş önem kazanıyor. Kadınlar için 20 erkekler için 25 yıl şartı 18 yaşın dolduğu tarihten itibaren hesaplanmaya başlanıyor. Örneğin 16 yaşında iken 1996 yılında işe başlayan bir erkek sigortalı için 25 yıl şartı 18 yaşının dolduğu 1998 yılından itibaren hesaplanıyor ve 2021 yerine 2023'de doluyor.
AYNI KAPSAMDALAR
Bu arada bir diğer soru ise 18 yaş altında sigorta başlangıcı EYT'li olarak kabul edilir mi? Baktığınız zaman emeklilik hesaplamalarında 18 yaş altı başlangıç olarak sayılıp primler hesaplandığına göre 18 yaş altında 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar da EYT kapsamına girmiş oluyorlar.
EYT SON DURUM
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili prim günü sayısı bir kez daha gündem olmuş durumda. Vatandaşlar, EYT kapsamında kaç gün prim ödemeleri gerektiği ve eksik prim günlerini nasıl tamamlayacakları gibi sorulara cevap arıyorlar. İşte, konuya dair bilgiler...
EYT’LİLER KAÇ GÜN PRİME TABİ?
8 Eylül 1999 tarihine kadar normal emeklilikte yaş koşulu aranmıyordu. Sadece prim günü eksik olan kişilere tanınan kısmi emeklilikte yaş koşulu vardı. Bu koşullar çalışma statülerine göre değişiyordu.
8 EYLÜL 199 ÖNCESİNDE EMEKLİLİK ŞARTLARI NASILDI?
8 Eylül 1999 öncesi emeklilik koşulları statüye göre koşullar şöyle idi:
SSK (4A):
Normal emeklilik: Kadın 20, erkek 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000 prim günü.
Kısmi emeklilik: 15 yıl sigortalılık süresi, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş ve 3600 prim günü.
BAĞ-KUR (4B)
Normal emeklilik: Kadın 20 tam yıl (7200 gün), erkek 25 tam yıl (9000 gün) prim.
Kısmi emeklilik: Kadın 50, erkek 55 yaş ve 15 tam yıl (5400 gün) prim.
EMEKLİ SANDIĞI (4C)
Normal emeklilik: Kadın 20 yıl (7200 gün), erkek 25 yıl (9000 gün) hizmet.
Kısmi emeklilik: On yıl (3600 gün) hizmet ve 60 yaş.
4447 Sayılı Kanun ile emeklilik için kademeli yaş koşulu getirildi ve SSK’lıların prim günleri de kademeli olarak 5975 güne çıkartıldı.
KİMLER EYT KAPSAMINA GİRER?
8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlamış olan herkes EYT kapsamındadır.
EYT PRİM GÜN SAYILARI NE KADAR OLACAK?
Çıkartılacak EYT düzenlemesinin ayrıntıları henüz kamuoyuyla paylaşılmadı. Beklenti, 8 Eylül 1999 öncesindeki koşullar ile emeklilik hakkının verilmesi yönünde.
SSK PRİM GÜN SAYISI
Düzenlemede 8 Eylül 1999 öncesi şartların geçerli olması halinde SSK’lılar için normal emeklilikte 5000, kısmi emeklilikte 3600 prim gününü doldurmaları yeterli olacak.
BAĞ-KUR PRİM GÜN SAYISI
BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı iştirakçileri için ise kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü doldurmak gerekecek. Aksi bir düzenleme olursa, yani 4447 Sayılı Kanun ile getirilen 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim günü aranırsa, düzensiz işlerde çalışmış, prim günleri yetersiz kişiler yeni bir mağduriyet ile karşı karşıya kalacaklar demektir.
SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’na tabi EYT’liler hangi koşullarda emekli olacaklar?
Emeklilik için halen prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı bulunuyor. EYT’liler ilk iki şartı yerine getirmişlerse veya getirdiklerinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler.
Çalışma statüsüne göre ilk iki koşul şöyle:
SSK: 5000 prim günü, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi.
BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı: Kadınlarda 20 tam yıl (7200 prim günü), erkeklerde 25 tam yıl (9000 prim günü).
EYT’liler, prim günü yetersiz ancak yaşı ilerlemiş olanlar için tanınan kısmi emeklilik hakkından yararlanabilecek mi?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, HABERTÜRK TV’de sorularımızı yanıtlarken ve muhtelif açıklamalarında EYT’lilerin 8 Eylül 1999 tarihindeki koşullarla kısmi emeklilik hakkından yararlanacaklarını söyledi. Kanun teklifinde farklı bir düzenlemeye gidilmez ise EYT’lilerin kısmi emeklilik hakkı şöyle.
SSK: 3600 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş.
BAĞ-KUR: 5400 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş.
EYT yasası ne zaman yürürlüğe girecek?
EYT yasası TBMM’de kabul edildikten sonra Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Görüşmeler ocak ayında tamamlanıp aynı ay içinde Resmi Gazete’de yayımlanırsa, yılın ilk ayında yürürlüğe girecek. Ancak, TBMM’deki görüşmelerin uzaması halinde yasanın yürürlüğe girmesi izleyen aylara da kalabilir.
Emeklilik başvuruları ne zaman yapılacak?
Yasa yürürlüğe girinceye kadar emeklilik başvurusu yapanların başvuruları reddedilir. Emeklilik başvuruları yasa Resmi Gazete’de yayımlandığı günden itibaren yapılabilecek. Yasa yürürlüğe girinceye kadar e-Devlet’te emeklilik koşulları da mevcut kanuna göre görüneceği için bu konuda panik yapılmaması gerekir.
Prim günü eksik olanlar nasıl tamamlayacak?
Prim günü eksik olanların hizmet borçlanması yapabileceği süreler şöyle:
Askerlik süreleri,
Doğumdan sonraki boşta geçen sürelerin her bir çocukta 2 yıla kadar olan kısmı,
Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık öğrenim süreleri,
Hekimlerin fahri asistanlık süreleri,
Yurt dışında öğrenim süreleri,
Yurt dışı borçlanması.
Prim günü eksik olan ve sigortalılık süresi dolmayanlar ne yapacak?
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan ve çalışma statüsüne göre gerekli prim günü ile sigortalılık süresi koşulunu henüz tamamlamamış olanlar, bu koşulların her ikisini de yerine getirdikleri tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecekler. O tarihe kadar beklemek zorundalar.
Borçlanma ile EYT’li olunabilecek mi?
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olan ve sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999 – 8 Mart 2001 tarihi arasında olanlar 18 aylık askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geriye çekilecek. Sürenin tamamını borçlanmalarına gerek yok. Sadece sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekecek şekilde borçlanmaları yeterli bulunuyor. Örneğin 1 Ekim 1999 tarihinde sigortalı çalışmayan kişi 22 gün borçlanma yaptığında, 8 Mart 2001 tarihinde sigortalı çalışmaya başlayan kişi ise 540 gün borçlanma yaptığında EYT’den yararlanabilecek.
EYT’lilere ilk maaş ne zaman ödenecek?
Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci gününden geçerli olarak ödenecek. Örneğin yasa 20 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanırsa, 20 – 31 Ocak 2023 tarihleri arasında emeklilik dilekçesi verenlere emekli aylıkları 1 Şubat 2023 tarihinden geçerli olmak üzere bağlanacak.
EYT’liler ne kadar maaş alacak?
Emekli aylıkları çalışanların prim gün sayıları ile 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası çalışma sürelerine göre değişecek. E-Devlet’te "Ne kadar emekli aylığı alırım" şeklinde sorgulama yapıldığında çıkan aylık tutarları, bağlanacak emekli aylığının yaklaşık tutarını göstermektedir. Birebir aynı olmasa da e-Devlet’te görünen tutara yakın aylık bağlanır.
EYT kapsamında kaç kişi emekli olacak?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan EYT kapsamında 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağını açıkladı. Askerlik vs borçlanması ile EYT kapsamına girecek kişiler ile birlikte bu sayının 2,5 milyon kişiye ulaşabileceği tahmin ediliyor.